تغییر و تحولات احزاب سیاسی در ایتالیا به قدری زیاد و سریع است که هر کتابی در این مورد قبل از انتشار خود به خود قدیمی می‌شود، با این حال در این مبحث سعی خواهیم کرد نگاهی مختصر به تاریخچه احزاب سیاسی ایتالیا و حزب های فعال زمان حال ایتالیا داشته باشیم.
بین سال‌های 1945 و 1994 دو حزب بزرگ در ایتالیا حاکم بود:
حزب دمکرات مسیحی (Democrazia Cristiana – DC) که حزب دولت بود و حزب کمونیست ایتالیا (Partito Comunista Italiano – PCI) که حزب اصلی مقابل و جنبش سوسیالیست بعد از فاشیست (Movimento Sociale Italiano – MSI) که رقیب بعدی بود.
حزب دمکرات مسیحی، در طی 15 سال با 4 حزب دیگر ائتلاف پیدا کرد:
حزب سوسیالیست (Partito Socialista Italiano – PSI)،
حزب سوسیال دمکرات (Partito Socialista Democratico Italiano – PSDI)
حزب جمهوری خواه (Partito Repubblicano Italiano – PRI)
حزب آزادی‌خواه (Partito Liberale Italiano – PLI).
برای 46 سال حزب دمکرات مسیحی به طور متوالی دولت را رهبری می‌کرد، هر چند برای 5 سال یعنی بین سال‌های 1983 تا 1991 به ناچار حکومت را با 4 حزب فوق تقسیم کردند.
در این سال‌ها بسیاری از احزاب منطقه ای شمال ایتالیا خواستار خودمختاری در سازماندهی خودشان در سطح منطقه بودند. در سال 1991 آن‌ها تحت عنوان اتحاد شمالی (Lega Nord – LN) باهم متحد شدند که با کمال تعجب در انتخابات عمومی سال 1992رتبه چهارمین حزب بزرگ ایتالیا را کسب کرد.
بین سال‌های 1992 تا 1994 سیستم سیاسی ایتالیا به خاطر فساد و رسوایی سیاستمداران دچار نوساناتی گردید که آن را تنجنتوپولی ( Tangentopoli) و تحقیق و بازجویی‌های متعاقب پلیس در این مورد را نیز دستان پاک (Mani pulite) نامیدند. این اتفاق باعث از بین رفتن تمام احزاب بزرگ دولت شد.
در نتیجه این تحولات کمونیست‌ها که حالا (1991) خودشان را حزب دمکراتیک چپ می‌نامیدند، و جنبش سوسیالیست بعد از فاشیست که حالا به نام اتحاد ملی (Alleanza Nazionale) فعالیت می‌کرد، قدرت گرفتند.
به دنبال انتخابات عمومی سال 1994 سیلویو برلوسکنی (Silvio Berlusconi) غول رسانه ای ایتالیا، با پشتوانه سه حزب به پیش ایتالیا (Forza Italia) که خود از اعضای 5 حزب دولتی ساخته شده بود، Alleanza Nazionale و Lega Nord به نخست وزیری رسید.
بین سال‌های 1996 تا 2008، احزاب ایتالیا در دو ائتلاف بزرگ سازماندهی شدند:
حزب جناح راستی قطب آزادی (Polo delle Libertà) که در سال 2000 به خانه آزادی (Casa delle Libertà) تغییر نام داد و حزب جناح چپی درخت زیتون (L’Ulivo) که در سال 2005 به اتحاد (L’Unione) تغییر نام داد.
Casa delle Libertà بین سال‌های 2001 تا 2006 حزب حاکم بود اما از سال 1996 تا 2001 و دوباره از 2006 تا 2008 جناح چپ حاکم شد.
در سال 2008 حزب جدید دمکراتیک، و چند حزب دیگر مانند ایتالیای با ارزش (Italia dei Valori) و رادیکال (Radicali Italiani) از ائتلاف حزب کمونیست جدا شدند و L’Unione از هم پاشیده شد.
در جناح راست نیز احزاب Forza Italia و Alleanza Nazionale نیز به نام حزب مردم آزادی (Popolo della Libertà) در هم ادغام شدند که ائتلاف با Lega Nord را ادامه داد.
